Grenzen aangeven? Patronen slopen!

Ondersteuners voelen zich dikwijls leeggezogen door hun omgeving. Logisch, collega’s doen maar wat graag een beroep op jouw dienstbaarheid. Maar kijk eens hoe makkelijk het woord ja over je tong rolt. Staat nee ook in je woordenboek? Energetisch bewustzijn helpt met grenzen aangeven en balanceren tussen ja en nee, zegt trainer Gerry Ubels. Zij leert haar cursisten om te ‘voelen’ wat zo’n dominante manager of veeleisende collega met jouw energie doet.

Dat klinkt vaag, maar Gerry maakt het ongrijpbare graag concreet. “Wat kost me energie? Wat geeft me energie? En hoe voelt dat in mijn lijf? Dat zijn de vragen die je jezelf als ondersteuner steeds weer zou moeten stellen”, zegt ze. “Zo kun je empathisch zijn zonder een speelbal van je omgeving te worden. Bewust empathisch en energetisch begrensd.”

Gerry kent haar pappenheimers, zelf was ze jarenlang directiesecretaresse. Geen ondersteunersdilemma is haar vreemd. Patronen uit de jeugd liggen volgens haar vaak ten grondslag aan gebrekkige begrenzing. In de transactionele analyse, een psychotherapeutische behandelmethode, worden deze patronen omschreven als bakstenen en ballonnen. “Bakstenen of stoppers staan voor de ervaringen in je opvoeding, ballonnen zijn de drivers die je op grond daarvan hebt gecreëerd. De ballonnen houden de bakstenen boven water. Maar als je doorslaat in je drivers, dan worden ze een valkuil.”

Ondersteuners hebben vaak twee specifieke ballonnen, zegt Gerry: “Dat zijn ‘wees perfect’ en ‘doe anderen een genoegen’. Bij de eerste hoort het baksteenbesluit: ik heb geen succes, want dat heb ik pas als ik perfect ben. De tweede ballon heeft als bakstenen ‘ik ben niet belangrijk’ en ‘ik vraag niet om wat ik zelf nodig heb’. Wil je groeien als perfectionist en beter grenzen aangeven, dan moet je jouw fouten en je schaduwkant leren accepteren. Wil je groeien als pleaser, stel dan jouw eigen behoeften centraal en begrens waar nodig.

“Het is dus belangrijk om in de reiskoffer van je leven te kijken: wat heb ik meegekregen, wat wil ik behouden, wat wil ik weggooien? Laat je bakstenen vallen en je ballonnen de lucht ingaan. Dan kom je in je kracht te staan. Daarvoor gebruik ik visualisatietechnieken, rollenspelen, kennisoverdracht en energiewerk. Innerlijke kracht is mijn doel.”

Pijnpunten

Allereerst haalt Gerry tijdens een training boven water wat er leeft in de groep. Haar intuïtie is daarbij een belangrijk instrument.“Ik voel snel welke thema’s er spelen, daar ligt een kracht van mij. Daarnaast doen mijn cursisten een test over bakstenen en ballonnen. Daaruit rolt een centraal thema waarmee we aan de slag gaan. Vervolgens vertel ik veel over het onderwerp. Onvermijdelijk leidt dat tot herkenning in de groep. Cursisten gaan spontaan reageren, persoonlijke dialogen ontstaan, en zo gaan we stap voor stap de diepte in met elkaar. Dat proces ontrolt zich natuurlijk.

“Niets is gek. Ik creëer een open sfeer waarin mensen de veiligheid voelen om zich bloot te geven. Zo voelde een deelnemer zich steeds weer gekwetst door de harde uitspraken van haar manager. Ik vroeg allereerst waarom ze daar niks van had gezegd. Vervolgens ging ik in op de vraag waarom juist haar dat steeds overkomt. Uiteindelijk legden we het verband met onverwerkte issues uit haar jeugd. Als dat bewustzijn er is, dan kunnen we werken aan verandering.”

Mireille Breed nam deel aan de vijfdaagse training Personal Assistant. Als secretaresse voor twee managers bij RIBW Brabant voelde ze zich vaak geleefd. Het woord nee moest ze nog leren spellen, grenzen aangeven moest ze nog leren. “Ik zei overal ja op, ook in mijn gezinsleven. Een burn-out schudde mij tien jaar geleden wakker. Na mijn crash heb ik mijn belemmerende patronen leren herkennen. Toch speelde het thema begrenzing steeds weer op. Ik kwam niet echt bij de kern. Ik wilde sterker in mijn schoenen staan, vandaar de cursus.”

De eerste cursusdag was meteen raak. “Ik was zo gespannen als een veer, werkelijk de zenuwen gierden door mijn lijf. Ik wist niet waarom. Wel voelde ik me direct geborgen, Gerry creëert een veilige sfeer. Maar haar woorden confronteerden me meteen. De eenvoudige vragen die ze mij stelde, gingen direct naar de kern, ik stond perplex. Kort voor de training had ik mijn moeder verloren. Gerry ging dieper in op mijn relatie met haar. Aanvankelijk snapte ik niet waarom.

“Maar ineens voelde ik hoeveel pijn en verdriet ik meedroeg. Gerry zei dat we energetisch nog steeds aan elkaar vastzaten. Die dag heeft ze onze energieën gescheiden. De ervaring was kraakhelder. Een emotionele ontlading volgde. Ik begon onbedaarlijk hard te huilen, het leek niet meer op te houden. Toen ik weer tot rust kwam, voelde ik een blijheid en lichtheid, zoals ik nog nooit in mijn leven heb ervaren. Ineens was mijn angst weg. Ik doorzag mijn patronen en kon ze doorbreken. Daardoor stond ik dichter bij mezelf. Een heel bijzondere ervaring.”

Grenzen aangeven

Gerry beschouwt de ander als een spiegel. De omgeving laat ons zien wat er nog geheeld moet worden in ons. Zo confronteren dominante mensen ondersteuners met hun grenzen. Gerry: “Wat gebeurt er in je lichaam als iemand jou schoffeert? De een voelt het in de keel, de ander in de buik. Voel in je lichaam wat de energie van de ander met je doet. Zeg vervolgens tegen die persoon wat zijn of haar gedrag met je doet. Dat voelt kwetsbaar, maar juist in kwetsbaarheid schuilt kracht. Een dominant iemand is strijdlustig, die verwacht geen kwetsbaarheid. Wees vervolgens even stil. Dan geef je die persoon de kans om te voelen wat je zegt.

“Zo raak je meer en meer verbonden met je eigen essentie. En als je werkelijk connectie hebt met je kern, dan kom je daar niet zomaar meer uit. Dan weet je wie je bent en wat je wilt. Grenzen aangeven wordt makkelijker. Je laat niet meer over je heen lopen. Wees duidelijk naar de ander: ‘Als je mij commandeert, dan kan ik niks voor je betekenen. Als je mij vriendelijk bejegent, dan werk ik graag voor je. De keus is aan jou.’ Zo geef je negatieve energie terug aan de ander. En je versterkt jouw innerlijke kracht. Daarnaast leer je hoe je jezelf kunt ‘schoonhouden’ van negatieve energie. Dan word je niet meer energetisch leeggezogen.”

Voor Nicole van Leeuwen was het thema dominantie een voltreffer tijdens de training Personal Assistant. Als secretaresse bij de gemeente Cuijk worstelde ze met grenzen aangeven. “Een van onze teamleiders is heel direct in haar manier van communiceren. Ik voelde me soms overrompeld. Tijdens de training van Gerry deden we rollenspelen met een acteur die een dominante manager speelt. Dat vond ik een uitdaging. Maar de situatie dwong me om positie in te nemen. Dat gaf me inzicht, en ik voelde de kracht in mijn lichaam.”

Maar omgekeerd kon Nicole ook over de grenzen van anderen gaan. Leren luisteren was een leerpunt. “Ik luisterde vaak slecht, had de neiging om ad rem te reageren zonder iemand te laten uitpraten. Dat patroon wilde ik veranderen. Gerry legde een verband met mijn jeugd: ik wil gehoord worden. Dat was een eye-opener.” Op de werkvloer plukt ze nu de vruchten van de training. “Ik laat anderen beter uitpraten, dat geeft innerlijke rust. En als ik me overrompeld voel, pauzeer ik even om stil te staan bij mijn gevoel. Vervolgens reageer ik adequaat. Dan denk ik: ‘Wow, dit is het!’ De training heeft me bewuster gemaakt van mijn patronen en gevoelens. Daar profiteer ik nu van, zowel op mijn werk als privé.”

Overwinning

Ook Mireille ziet een transformatie. “Voorheen klapte ik steeds dicht bij een bepaalde collega. Tijdens de training maakte Gerry een opmerking over de aard van zijn gedrag. Daardoor ging ik met andere ogen naar hem kijken. Nu raakt zijn dominantie mij niet meer. Ik blijf bij mezelf. Niet langer maak ik mezelf ondergeschikt, maar sta ik op gelijke voet. Ik zei letterlijk: ‘Als dit jouw manier van benaderen is, prima, maar niet bij mij.’ Toen hij mij daarna weer zag, zei hij meermaals helemaal niks. Maar na een aantal dagen kwam hij weer naar me toe, en vroeg op heel vriendelijke toon of ik iets voor hem wilde doen. Dat was voor mij een overwinning.”

Gerry ziet in elke tegenslag een kans voor persoonlijke groei. Zelfs als de boosdoener Corona heet. Haar devies: omarm de huidige crisis. “De chaos die we nu om ons heen zien, weerspiegelt de verwarring in onszelf. Ik zeg: doorvoel de crisis helemaal. Het teruggeworpen zijn op onszelf is een kans om dieper te voelen. En daarmee een kans op groei. Dat is niet altijd leuk, maar groeien gaat gepaard met pijn. Als we nu het contact met onszelf verdiepen, zullen ook de systemen van onze maatschappij veranderen. Door lastige situaties, zoals deze crisis, totaal te omarmen en de lessen hierin te zien, activeren we ons potentieel. Dat laatste is ook precies wat ik met mijn groepen wil bereiken.”