Ooit hadden goedenmorgen, goedenmiddag, goedenavond, goedennacht en goedendag allemaal de n in het woord. Deze n was de naamvals-n. Maar de naamvals-n in goedenmorgen, goedenmiddag en goedennacht was niet hoorbaar, en dus lieten taalgebruikers hem steeds vaker weg. Uiteindelijk verdween hij halverwege de 20ste eeuw. Nu is de schrijfwijze zonder n bij goedemorgen, goedemiddag en goedendag zelfs de enige correcte spelling.
Goedenavond met n
De n in goedenavond en goedendag is wel gebleven. Die is namelijk goed hoorbaar, waardoor mensen hem altijd uit bleven spreken. Sterker, de d van dag lokt het zelfs uit om de n te zeggen. En de n in goedenavond komt natuurlijk door de e-a-combinatie die anders ontstaat.
Je hebt gelijk dat de schrijfwijze van deze woorden inconsequent is. Gelukkig hebben we het Groene Boekje, zodat je de juiste spelling altijd kunt checken.
Wat is de verleden tijd van benijden? Is dat benijdde of beneed?
De verleden tijd van benijden is benijdden. Het is dus een zwak werkwoord. De klank van de verleden tijd verandert namelijk niet. De vervoeging is dus: ik benijd, ik benijdde en ik heb hem benijd.
Het is wel bijzonder dat benijden een zwak werkwoord is. De meeste werkwoorden met een ij zijn namelijk sterk: kijk – keek, krijg – kreeg, bijt – beet, stijg – steeg. De reden is dat benijden ontstaan is uit het zelfstandig naamwoord nijd. Werkwoorden die zijn afgeleid van een zelfstandig naamwoord worden meestal zwak vervoegd. Een paar voorbeelden: vijl – vijlde, lijn aan – lijnde aan. Dat laatste geldt trouwens ook voor werkwoorden met een ij die zijn afgeleid van een bijvoeglijk naamwoord, zoals bevrijd – bevrijdde.
En dan nog even het werkwoord vrijen. Dit werkwoord heeft twee verledentijdsvormen: vrijde en vree
Pas typte ik de zin ‘IJverig ging hij aan de slag.’ Toen sloeg de twijfel toe: moeten de eerste twee letters allebei een hoofdletter krijgen of alleen de i?
Als een woord dat begint met een ij aan het begin van de zin staat, dan krijgen de i en de j allebei een hoofdletter. Dat is bijzonder, omdat de ij niet één letter is, maar uit twee letters bestaat, de i en de j. Je kan dus inderdaad denken dat ‘Ijverig ging hij aan de slag’ juist is. Niet dus. Blijkbaar ervaren we de ij als één letter.
Bij andere lettercombinaties is dit overigens niet zo. In ‘Oeverloos werd er over het onderwerp gediscussieerd’ krijgt alleen de o een hoofdletter en blijft de e klein.
Leer meer
Judith Winterkamp is trainer en coach in zakelijke communicatie (schriftelijk en mondeling). Voor Management Support geeft zij schrijftrainingen als Creatief zakelijk schrijven, Kei in taal en Notuleren als een pro. Heb je een (taal)vraag, mail dan naar info@judithwinterkamp.nl. Elke maand selecteert Judith vragen die zij in deze rubriek beantwoordt.
Lees van Judith ook:
Spelling oefenen voor professionals: alle oefeningen
Waarom is Eskimo met een hoofdletter en indiaanse niet?
De tussen-n: hoe schrijf je groentesoep, frikandel en pannenkoeken?
