“Wanneer we piekeren, stellen we onszelf de waarom-vraag”, zegt Eveline van Zeeland, expert in design thinking. “Dat is typisch voor piekeren. Helaas krijg je daar lang niet altijd een vervullend antwoord op. Sommige zaken heb je niet zelf onder controle, of het gaat je begrip te boven, of er spelen grote emoties mee.
“Wil je een vraagstuk oplossen, stel dan liever de vraag: ‘Hoe kan ik ervoor zorgen dat…?’ Als je van ‘waarom’ naar ‘hoe’ gaat, dwing je jezelf op een andere manier te denken.”
Dat klinkt eenvoudig, maar is waarschijnlijk moeilijker in de praktijk.
“Ja, het is inderdaad easier said than done. Het probleem is dat je brein graag op eenzelfde manier werkt. Het is een reflex om in de waarom-modus te schieten. Het kost tijd en training om dat perspectief te veranderen. Maar dit is wel de essentie. Het vraagt oefening om je deze vraag ook op onbewust niveau te stellen.
“We hebben allemaal last van die waarom-vraag. We denken dat als we het maar begrijpen, alles wel goed komt. Dat is onze menselijke natuur. Maar dat is niet zo. Dat helpt niet. Sommige dingen zijn niet te begrijpen. Er komt geen vervullend antwoord op.
“Je hebt zelf lang niet altijd in de gaten dat je in de waarom-vraag vastzit. Daarvoor heb je feedback nodig van anderen. Omdat ik zelf de hele dag bezig ben met oplossingen en oplossingsgericht denken, heeft dat mijn eigen perspectief wel veranderd. Ik ben lang geleden overspannen geweest. Later dreigde dit opnieuw te gebeuren. Ik wist tijdig in te grijpen, en te voorkomen dat ik uitviel, omdat ik wist welke vraag ik mezelf moest stellen.
Is er een truc om in de ‘creatieve’ stand te raken?
“Wil je de verwonderstand stimuleren, dan kost dat wat werk, laat elk onderzoek zien. Zoek dingen op die je brein nog niet ervaren heeft. Ga nieuwe dingen proeven, zien, voelen, ruiken, horen. Zo prikkel je je brein.
“Ik probeer thuis elke week een nieuw recept uit. En ik wil het liefst elke week naar een museum. Gewoon om nieuwe dingen te zien en te ervaren. Of probeer op Spotify eens heel andere muziek dan waar je gewoonlijk naar luistert. Het gaat erom dat je je brein confronteert met dingen die het niet eerder heeft ervaren.
“Je hersenen plakken graag labels, ze stoppen bekende zaken in bekende laatjes in je hoofd. Zo snappen we snel de wereld om ons heen, we kunnen er een beeld van maken. Dit is een auto, dit is een kast. Maar prikkel je ze met nieuwe dingen, dan moeten je hersenen er méér mee, ze gaan ermee aan de slag. Daarmee rek je de lenigheid van je brein op. Dan ervaar je verruiming.”
Heb je een tip om je werkplek stimulerend te maken voor je creatieve brein?
“Kleur werkt goed. Groen bijvoorbeeld prikkelt het creatieve brein. De kleur groen associëren we met bloeien en groeien. Je komt makkelijker tot andere gedachten.
“Ook leuk: zet een doos Lego Serious Play op je bureau en ga in plaats van schrijven eens bouwen. Deze serie is speciaal voor innovatief denken in zakelijke context. Je bouwt vanuit jezelf, je eigen inspiratie. Als je bouwend denkt, gebruik je je hersenen op een andere manier, en daar komen geweldige gedachten uit. Het stimuleert de fantasie en je innovatiekracht.
“Zorg ook dat er rond je bureau iets te verkennen valt, iets wat de verwondering prikkelt. Mooie boeken met design, kunst. Iets waar je met plezier doorheen bladert.
“Zelf heb ik een ideeënmuur: mijn living mindmap. Daar ontstaan ideeën op. Blijf weg van de to-dolijstjes, die maken je niet creatief. Maar maak een plek voor levende gedachten. Plaats het daar als je iets bijzonders tegenkomt, een ontmoeting, een tentoonstelling, een beeld.”
